Το εκπαιδευτικό πείραμα της Βενεζουέλας (Όταν η μουσική σώζει ζωές)

"Φτώχεια δεν είναι μόνο η έλλειψη τροφής και στέγης. Φτώχεια είναι το να αισθάνεσαι Κανένας, το να στερείσαι ταυτότητας. Η μουσική, το να είσαι πρωταγωνιστής σε μια ορχήστρα, το να παίζεις, να τραγουδάς, δημιουργεί στο παιδί μια αυτοεκτίμηση, μια υγιή και ωραία περηφάνια που το βγάζει από τη φτώχεια. Γιατί το παιδί με το που παίρνει το μουσικό του όργανο, παύει αμέσως να είναι φτωχό. Ένα παιδί με ένα βιολί δεν είναι φτωχό! Γιατί το βιολί το οδηγεί σε ένα δρόμο αυξανόμενου πνευματικού πλούτου." 

Jose Antonio Abreu

Ιδρυτής του EL SISTEMA

Η σημασία της Mουσικής στην εκπαίδευση των παιδιών

Η 21η Ιουνίου έχει οριστεί ως Ευρωπαϊκή Ημέρα της Μουσικής.
Συνηθίζεται την ημέρα αυτή να δίνονται κάθε λογής συναυλίες, φεστιβάλ ή γιορτές και οι άνθρωποι να απολαμβάνουν τον ψυχαγωγικό και -γιατί όχι- διασκεδαστικό ρόλο της μουσικής.
Αλλά είναι η μουσική μόνο μια γιορτή ή κάτι πολύ περισσότερο;

Παγκόσμια Ημέρα του Πρόσφυγα (τραγούδια)

Η 20η Ιουνίου έχει καθιερωθεί να είναι παγκόσμια ημέρα των προσφύγων.

Μακάρι κανένας άνθρωπος να μη χρειαζόταν να γίνει  πρόσφυγας  και να μην χρειαζόταν να υπάρχει η μέρα αυτή.                                                                       

Γιατί πρόσφυγας είναι ο άνθρωπος που αναγκάζεται να εγκαταλείψει την πατρίδα του όχι επειδή το θέλει, αλλά επειδή απειλείται η ζωή του από πόλεμο ή άλλη καταστροφή.                                                   

Έχουν γραφτεί πολλά και συγκινητικά τραγούδια για το θέμα αυτό.

Για τον πατέρα (τραγούδι)

Κάθε τρίτη Κυριακή του Ιουνίου είναι η γιορτή του πατέρα, το γνωρίζατε παιδιά;
Η αλήθεια είναι ότι, δεν έχει τύχει να γιορτάσουμε αυτή τη γιορτή στο σχολείο, γιατί πολύ απλά κλείνουμε για το καλοκαίρι.
Ας του αφιερώσουμε ένα τραγουδάκι να μην τον αφήσουμε παραπονεμένο.
Βέβαια, την αγάπη στους γονείς μας, πρέπει να τη δείχνουμε κάθε μέρα και όχι μόνο στις γιορτές.

Παρ' όλα αυτά, ας πάρουμε την ευκαιρία να τραγουδήσουμε ένα πολύ όμορφο τραγούδι, για τον πατέρα που γιορτάζει σήμερα.

Είναι από τη συλλογή Ο τεμπέλης δράκος του Γιώργου Χατζηπιερή.

Ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας των Ποντίων

Η 19η Μαΐου έχει οριστεί ως ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας των Ποντίων.

Πόντιοι ονομάζονται οι Έλληνες που κατοικούσαν στην περιοχή του Εύξεινου Πόντου (Μαύρη θάλασσα) για εκατοντάδες χρόνια.

Πριν από περίπου έναν αιώνα, εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους, εκριζώθηκαν  από την πατρίδα που μεγάλωσαν, ενώ πάρα πολλοί θανατώθηκαν.

Όσοι επέζησαν, ήρθαν στην Ελλάδα, σκόρπισαν σε πόλεις και χωριά, ρίζωσαν εκεί και έσμιξαν τις συνήθειες και τον πολιτισμό τους με των υπολοίπων Ελλήνων.

Μες στο μουσείο (τραγούδι)

Υπάρχουν τόσα πολλά που μπορεί να δει κανείς σε ένα μουσείο!

Πίνακες ζωγραφικής, γλυπτά, αρχαία αντικείμενα, μούμιες, δεινόσαυρους, μουσικά όργανα, παιχνίδια και ότι βάλει ο νους σας.

Οι περισσότεροι έχουμε πάει σε μουσεία και σίγουρα έχουμε κάποιο που αγαπάμε ιδιαίτερα.

Υπάρχει όμως ένα παιδάκι που αγαπάει τόσο πολύ τα μουσεία που δεν λέει να ξεκολλήσει από αυτά.

Η μητέρα στην Τέχνη (εκτύπωσε το βιβλιαράκι)

Η μητρότητα και η σχέση μητέρας- παιδιού, αποτελούσε πάντα προσφιλές θέμα για τους καλλιτέχνες.

Διάσημοι ζωγράφοι αποτυπώνουν στον καμβά τη μητέρα τους, τη γυναίκα τους με το παιδί τους, χαρίζοντας στην αιωνιότητα υπέροχες εικόνες τρυφερότητας και αγάπης.

Στην σημερινή ανάρτηση διαλέγουμε οκτώ πασίγνωστους πίνακες για τη μητρότητα.

8 πίνακες της Μαίρης Κάσατ για την μητέρα (εκτύπωσε το βιβλιαράκι)

Η Μαίρη Κάσατ ήταν μια Αμερικανίδα ζωγράφος, που έμεινε γνωστή στην ιστορία για τις αμέτρητες απεικονίσεις της μητρότητας.

Μητέρα και παιδί, σε όλες τις εκφάνσεις τις καθημερινότητας, αποτελούν το κύριο θέμα της ζωγραφικής της.

Έζησε στο Παρίσι και επηρεάστηκε από το καλλιτεχνικό ρεύμα του Ιμπρεσιονισμού.

Με αφορμή τη γιορτή της μητέρας, στη σημερινή ανάρτηση επιλέγονται 8 χαρακτηριστικοί πίνακες της ζωγράφου.

Ακολουθεί εκτυπώσιμο βιβλιαράκι για τους μικρούς μας φίλους.

Η Επανάσταση του 1821 στην κλασική μουσική

Η εποχή της Επανάστασης του 1821 είναι συνδεδεμένη με τα Κλέφτικα και Ιστορικά Δημοτικά τραγούδια όπως γνωρίσαμε σε αντίστοιχες αναρτήσεις.

Ποια θέση είχε όμως η Επανάσταση ως έμπνευση στην λόγια μουσική που συνηθίζουμε να αποκαλούμε κλασική μουσική;

Την εποχή εκείνη στην Ευρώπη κυριαρχεί το καλλιτεχνικό κίνημα του Ρομαντισμού με κυριότερους εκπροσώπους τον Βάγκνερ, τον Μπερλιοζ, τον Βέρντι, τον Σοπέν και φυσικά τον Μπετόβεν.

Ο ελλαδικός χώρος όμως ανήκει στην Οθωμανική Αυτοκρατορία που ουδεμία σχέση έχει με δυτικότροπη μουσική.

Εξάλλου οι υπόδουλοι και εξαθλιωμένοι Έλληνες δεν έχουν τη δυνατότητα να μορφωθούν και να σπουδάσουν.

Εξαίρεση τα Επτάνησα που ακολουθούσαν τα Ιταλικά πρότυπα μουσικής παιδείας και έδωσαν πάρα πολλούς αξιόλογους συνθέτες.

Ο Σκαλκώτας και η δημοτική μουσική

Ο Σκαλκώτας ήταν ένας άνθρωπος με ανοιχτό πνεύμα, ένας πολίτης του κόσμου.

Παρά την ενασχόληση με την σύνθεση πρωτοποριακής μουσικής, στο Βερολίνο δε δίσταζε να παίζει τζαζ στα θέατρα και στους βωβούς κινηματογράφους, ενώ μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα συνέθεσε κοντσέρτο εμπνευσμένος από ρεμπέτικο τραγούδι.

Από την άλλη, ανταποκρίθηκε με αξιοθαύμαστο τρόπο στο κάλεσμα της Μέλπως Μερλιέ (από το Γαλλικό Ινστιτούτο) να καταγράψει με νότες σε παρτιτούρες  δημοτικά τραγούδια.

Μην ξεχνάμε ότι η πολυσχιδής προσωπικότητά του διαμορφώθηκε ανάμεσα σε ένα περιβάλλον γεμάτο δημοτική μουσική, αφήγηση θρύλων και παραμυθιών και λαϊκής τέχνης (παιδικά χρόνια) και στο Βερολίνο του Μεσοπολέμου (που ήταν το παγκόσμιο κέντρο πρωτοπορίας), όπως είδαμε και στη βιογραφία του.

Το 1821 μέσα από τα μάτια του λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου

Ο λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος αποτύπωσε στους πίνακές του την Επανάσταση του 1821 με τον ίδιο τρόπο που την αποτύπωσαν μουσικά τα κλέφτικα ιστορικά τραγούδια: με ένα βλέμμα αγνό, καθαρό, ανένταχτο, λιτό και απέριττο αλλά ταυτόχρονα ξέχειλο από μαεστρία και καλλιτεχνική δεινότητα.

Ο Θεόφιλος ήταν ένας ξεχωριστός, ονειροπόλος και υπέρμετρα ταλαντούχος άνθρωπος, που ακριβώς για αυτούς τους λόγους ήταν παραγκωνισμένος από την κοινωνία.

Φίλοι του ήταν οι αγωνιστές του ΄21.

'Υμνος εις την Ελευθερίαν

Λένε ότι η ποίηση είναι η μουσική των λέξεων.

Ίσως αυτό να εξηγεί την τόσο στενή σχέση ανάμεσα στις δυο τέχνες.

Ένα ποίημα γίνεται αξιοθαύμαστο όχι μόνο για τα νοήματά του, αλλά και για τη μουσικότητα των λέξεων που έχει επιλέξει ο ποιητής, αλλά και τη σειρά που τις έχει τοποθετήσει.

Αμέτρητα ποιήματα  μελοποιήθηκαν, (μέλος= μουσική) και έγιναν υπέροχα τραγούδια.

Ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν αποτελεί το ποίημα εκείνο που οι ιστορικές συγκυρίες ανέδειξαν ως υπέρτατο ποίημα των Ελλήνων, μια που έγινε ο εθνικός ύμνος.

Οι γυναίκες του 1821, μέσα από τα κλέφτικα τραγούδια

Στην ερώτηση αν και με ποιον τρόπο συνέβαλαν οι γυναίκες στην Επανάσταση του 1821, πρέπει πρώτα να αναλογιστούμε ποια ήταν η θέση της γυναίκας στην  Ελλάδα κατά την Τουρκοκρατία.

Στην Ευρώπη, ήδη διαδίδονται οι ιδέες του Διαφωτισμού και με τη Γαλλική Επανάσταση το 1789, γίνονται βήματα προς την ατομική ελευθερία και  αυτοδιάθεση.

Στην Ελλάδα όμως;

Στην Τουρκοκρατία η Ελλάδα έχασε κάθε σύνδεση με τον Δυτικοευρωπαικό πολιτισμό, που στηρίζεται στις αρχές της Δημοκρατίας της Αρχαίας Ελλάδας.

Ο αναλφαβητισμός χαρακτηρίζει το σύνολο του πληθυσμού εκτός ελαχίστων περιπτώσεων, των πιο προνομιούχων.

Οι γυναίκες όμως, ακόμα και των πλουσιότερων οικογενειών, δεν μαθαίνουν και πολύ περισσότερα γράμματα και η θέση τους είναι ασύγκριτα κατώτερη από των αντρών.

Κλέφτικα τραγούδια, τα επαναστατικά του 1821

Τα κλέφτικα δημοτικά τραγούδια είναι εκείνα που δημιουργήθηκαν στην Ελλάδα κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας και της Επανάστασης.

Περιγράφουν τα ηρωικά κατορθώματα των Κλεφτών και των Αρματολών.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Ο Καραγκιόζης στα χρόνια της Επανάστασης του 1821

Ο Καραγκιόζης, ο λαϊκός ήρωας με ανατολίτικη καταγωγή που έκανε την εμφάνισή του στον ελλαδικό χώρο ήδη από τα προεπαναστατικά χρόνια, είναι ίσως το πιο αντιπροσωπευτικό θέαμα για να γευτούν τα παιδιά την ατμόσφαιρα που επικρατούσε στην πατρίδα μας κατά τη μετάβαση από την Οθωμανική αυτοκρατορία στο νεότερο ελληνικό κράτος.

Η Επανάσταση του 1821 αποτελεί αγαπημένο θέμα των παραστάσεων έως και σήμερα.

Μπορεί να μην παρουσιάζουν την Ιστορία με μεγάλη ακρίβεια (καθώς το πατριωτικό αίσθημα και ο ενθουσιασμός υπερτερεί) αλλά τα πολιτισμικά οφέλη που αντλούμε από την θέαση είναι πολλά.

Καταρχήν έχουμε μια αντιπροσωπευτική απεικόνιση της κοινωνικής διαστρωμάτωσης και των ηθών της εποχής της τουρκοκρατίας που βοηθούν να συζητήσουμε στην τάξη για το πως στρώθηκαν τα θεμέλια του νεοελληνικού κράτους.

Ζωγραφίζουμε την κυρά Σαρακοστή με τα σώματά μας

Μπήκαμε στην Σαρακοστή και στην άνοιξη, παιδιά.

Καιρός να αντικαταστήσουμε τον χιονάνθρωπο που στόλιζε την πόρτα της τάξης μας με κάτι πιο επίκαιρο.

Αυτή την εβδομάδα φτιάξαμε μια τεράστια κυρά Σαρακοστή με τον γνωστό, αγαπημένο μας τρόπο που φτιάχνουμε κάθε φορά γιγάντιες φιγούρες: χρησιμοποιώντας το αποτύπωμα του σώματος ενός παιδιού.

Η βροχή που πληγώνει, ένα τραγούδι για τον σχολικό εκφοβισμό

Το σχολείο, παιδιά, είναι ένας μικρός κόσμος που, όπως και στον υπόλοιπο κόσμο, συμβαίνουν πολλά όμορφα και θαυμαστά πράγματα αλλά, δυστυχώς, και κάποια άσχημα· όπως  και ο σχολικός εκφοβισμός.

Γνωρίζετε τι σημαίνει αυτό παιδιά;

Για δείτε το επόμενο βίντεο από το Τρελό Σχολείο.

Επομένως, παιδιά, σχολικός εκφοβισμός (μπούλινγκ, όπως έχει επικρατήσει να λέμε), δεν είναι οι τυχαίοι τσακωμοί, που μπορεί να έχουμε μεταξύ μας όταν διαφωνούμε για κάτι.

Φτιάχνουμε μουσικά όργανα και αποκριάτικες μάσκες με έμπνευση από την παράδοση

Αντλώντας έμπνευση από τις εντυπωσιακές παραδοσιακές τελετές της αποκριάς που έχουν κοινές ρίζες με πολλούς λαούς σε όλη τη γη, φτιάξαμε στην τάξη μουσικά όργανα και μάσκες για να πλαισιώσουμε τις αποκριάτικες εκδηλώσεις μας.

Ας δούμε τις κατασκευές μια μια ξεχωριστά.

Φτιάχνουμε Μωμόγερους για την Αποκριά (κατασκευή μάσκας)

Με έμπνευση το αποκριάτικο έθιμο των Μωμόγερων, των Αράπηδων, των Μπαμπαλιούρηδων και των άλλων κωδωνοφόρων από την βόρεια Ελλάδα, φτιάξαμε σήμερα στην τάξη τεράστιες μάσκες από απλά ανακυκλώσιμα υλικά.

Πρώτα ξαναθυμηθήκαμε όσα γνωρίσαμε στην αντίστοιχη ανάρτηση.

Ύστερα, προσπαθήσαμε να δημιουργήσουμε φιγούρες που να θυμίζουν τις γιγάντιες χνουδωτές εντυπωσιακές μορφές που σίγουρα κάθε παιδί αν τις δει μια φορά θα θυμάται για πάντα.

Τέλος φορέσαμε τις μάσκες, πήραμε και τα αυτοσχέδια όργανα που φτιάξαμε σε άλλα μαθήματα και χορέψαμε χτυπώντας τον ρυθμό σε παραδοσιακούς σκοπούς.

Δείτε τα βίντεο.

Φτιάχνουμε Μπούλες και Γενίτσαρους (κατασκευή μάσκας)

Με έμπνευση τις παραδοσιακές αποκριάτικες φιγούρες από το έθιμο της Νάουσας Γενίτσαροι και Μπούλες, δημιουργήσαμε στην τάξη με απλά υλικά που όλοι έχουμε μάσκες για την Αποκριά.

Πρώτα μιλήσαμε για το έθιμο.

Είδαμε φωτογραφίες και βίντεο και τα συνδέσαμε με -την Ιστορία και την Λαογραφία (ρίζες του εθίμου στις αρχαίες τελετές μύησης των φύλων, προσφιλές αποκριάτικο θέμα, με ενσωμάτωση μεταγενέστερων τοπικών στοιχείων όπως οι γενίτσαροι από την περίοδο της τουρκοκρατίας) 

-τη Μουσική (ακούσαμε παραδοσιακούς σκοπούς με ζουρνά και νταούλι που συνοδεύουν το δρώμενο και κατασκευάσαμε τα δυο αυτά όργανα σε απλή μορφή με ανακυκλώσιμα υλικά)