Το Γουτού γουπατού είναι ένα διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη για ένα κοινωνικά αποκλεισμένο άτομο λόγω της διαφορετικότητάς του.
Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά την Πρωτοχρονιά του 1899 στην εφημερίδα Ακρόπολις.
Ίσως κάποιοι να αναρωτιούνται αν μπορεί ένα διήγημα τόσο παλιό να προσφέρει κάτι στον σύγχρονο τρόπο αντιμετώπισης του ευαίσθητου θέματος της αντιμετώπισης των ατόμων με αναπηρία.
Ένα διήγημα που αναφέρεται στην ελληνική επαρχία, σε μια εποχή που οι άνθρωποι πάλευαν απλά για να επιβιώσουν.
Πόση ευαισθησία μπορεί να κρύβει η αποτύπωση της τότε κοινωνικής πραγματικότητας απέναντι σε ένα άτομο που συνηθίζουμε να αποκαλούμε "διαφορετικό";
Όμως το διήγημα δεν είναι παλιό, όπως δεν είναι παλιός ο Παπαδιαμάντης.
Η διεισδυτικότητά του στα έγκατα της ανθρώπινης ύπαρξης, η μεθοδικότητα με την οποία αναλύει τις πτυχές της προσωπικότητας των ηρώων του αλλά και των κοινωνιών που τους περιβάλλουν, τα αξεπέραστα ψυχογραφήματά του είναι πάντα επίκαιρα και ανοίγουν δρόμους σε όσους θέλουν να ασχοληθούν με την ανθρώπινη ψυχή.
Η υπόθεση του διηγήματος
Ο Μανώλης, ένα άτομο με κινητικά προβλήματα και νοητική στέρηση ζει μοναχός με την μητέρα του.
Τα τρία αδέλφια του, άλλος χάθηκε στην Αμερική, άλλος πέθανε σε εργασίες κι άλλος γύριζε ναυτικός στα ξένα.
Οι περισσότεροι άνθρωποι της μικρής κοινωνίας που ζει ή τον κοροϊδεύουν ή τον φοβούνται.
Τον αποκαλούν "Ο Μανώλης ο Ταπόης" ή "Το Ταπόι", προφανώς γιατί σέρνει το ένα του πόδι πίσω από το άλλο καθώς περπατά μοιάζοντας με χταπόδι (από τις αναλυτικές περιγραφές του συγγραφέα προκύπτει ότι πάσχει από ημιπληγία).
Αρκετοί τον λυπούνται, πολλοί λίγοι όμως μπαίνουν στον κόπο να κατανοήσουν τον ίδιο και την νηπιακή του γλώσσα.
Για αυτούς ο Μανώλης είναι ένας φύλακας άγγελος, πάντα πρόθυμος να τους κάνει τα θελήματα, αιώνιος σκλάβος.
Για όλους τους υπόλοιπους, είναι ένας απροσάρμοστος, αντικείμενου φόβου και χλευασμού.
Είναι παραμονή Πρωτοχρονιάς και μια παρέα μικρών παιδιών λένε τα κάλαντα.
Ξαφνικά τους επιτίθεται με σκοπό να τους ληστέψει μια συμμορία ανηλίκων με αρχηγό ένα άλλο κοινωνικά αποκλεισμένο άτομο λόγω της ορφάνιας και της φτώχειας του.
Τότε ο Μανωλιός τον αρπάζει από τον λαιμό και η κατάληξη δεν ξέρουμε ποια θα ήταν αν ένα μικρό παιδί που καταλάβαινε τη νηπιακή του γλώσσα δεν του έλεγε (στα ψέματα) ότι κινδυνεύει η μάνα του.
Ο Μανωλιός που της είχε απίστευτη αδυναμία, μια που ήταν το μόνο δικό του άτομο στον κόσμο, άφησε τον λαιμό του ψευτόμαγκα κι έτρεξε στην μητέρα του, για να καταλάβει απογοητευμένος ότι τον κορόιδεψαν για άλλη μια φορά...
Ακούστε τώρα το διήγημα Γούτου Γουπατού από το Ραδιοφωνικό παιδικό θέατρο της ελληνικής ραδιοτηλεόρασης.
Μέρος 1ο
Μέρος 2ο
Μέρος 3ο
Οι μαθητές δημιουργούν-Animation Γουτού Γουπατού
Δείτε τη βραβευμένη ταινία κινουμένων σχεδίων μικρού μήκους από το Γυμνάσιο Ποδοχωρίου με θέμα το διήγημα του Παπαδιαμάντη.
Ο Παπαδιαμάντης και ο κοινωνικός αποκλεισμός
Τα κοινωνικά αποκλεισμένα άτομα πρωταγωνιστούν συχνά στις ιστορίες του Παπαδιαμάντη, κυρίως στην ώριμη περίοδό του.
Ο ίδιος ζούσε μοναχικά, για αυτό και έμεινε γνωστός ως ο κοσμοκαλόγερος των γραμμάτων.
Ο τρόπος που παρατηρεί και αναλύει τους ήρωές του και τις ιδιεταιρότητές τους δεν έχει ίχνος κριτικής παρά μόνο βαθιά ανθρωπιά και ευαισθησία.
Εμπεριέχει αμέτρητες εικονογραφικές πληροφορίες για τα εξωτερικά και σωματικά χαρακτηριστικά των κοινωνικά αποκλεισμένων ατόμων, ενώ ταυτόχρονα μας δίνει το ακριβές ψυχογράφημά τους και δεν σταματάει εδώ, αλλά μας παρέχει πλήρες το κοινωνικό υπόβαθρο με όλες του τις πτυχές: και εκείνες που εντείνουν τον κοινωνικό αποκλεισμό αλλά κι εκείνες που προσφέρουν κατανόηση και αποδοχή.
Αληθινός θησαυρός!
Ας ξαναθυμηθούμε το Χριστός Ανέστη του Γιάννη, στην ανάρτηση Το Πάσχα στην ελληνική λογοτεχνία
Άλλο ένα διήγημα της κλασικής ελληνικής λογοτεχνίας που αγγίζει το θέμα της αναπηρίας και όλα τα κοινωνικά στερεότυπα γύρω από αυτή (αναφέρεται σε έναν τυφλό από ατύχημα αυτή τη φορά) και αξίζει να το γνωρίσουμε είναι Η Στραβοκώσταινα, του Αργύρη Εφταλιώτη.
Μιλά για το πώς η δύναμη της αγάπης και της αποδοχής μπορούν να υπερνικήσουν τις δυσκολίες που φέρνει η αναπηρία στις συμβατικές ζωές των ανθρώπων.
Περισσότερα Χριστουγεννιάτικα διηγήματα
Αν θέλετε να δώσετε στις γιορτές σας ένα νοσταλγικό χρώμα, αλλά και αν αναζητάτε το ουσιαστικό νόημα τους, μπείτε στις παρακάτω αναρτήσεις:
*Η εικόνα του εξώφυλλου της σημερινής ανάρτησης είναι του Νικόλα Ανδρικόπουλου,
από την έκδοση σε απλοποιημένη μορφή του διηγήματος από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος
