Η μπαλάντα του κυρ Μέντιου είναι ένα αλληγορικό ποίημα του Κώστα Βάρναλη από τη συλλογή Τα ποιητικά, του 1956.
Θεωρείται ένα από τα δυο δημοφιλέστερα ποιήματα του (το άλλο είναι Οι Μοιραίοι) προφανώς λόγω του ότι και τα δυο μελοποιήθηκαν σε τραγούδια με αρκετά συμβολικό περιεχόμενο για τους Νεοέλληνες.
Το αρχικό ποίημα έχει 26 στροφές και 104 στίχους.
Λίγα λόγια για το τραγούδι
Το ποίημα μιλά συμβολικά.
Κυρ Μέντιος είναι το όνομα που χρησιμοποιείται στην ελληνική λαϊκή κουλτούρα για τον γάιδαρο, αυτό το αγαθό ζώο με την απύθμενη υπομονή, ανοχή και αντοχή στις κακουχίες, στην ταλαιπωρία και στην εκμετάλλευση.
Μόνο που στη θέση του συμπαθούς τετράποδου ο Βάρναλης τοποθετεί τον κάθε άνθρωπο της εργατικής τάξης και της βιοπάλης.
Η μοίρα των ανθρώπων αυτών, δοσμένη πολλές φορές με σατυρικό τρόπο και η προτροπή τους για κοινωνική εγρήγορση και επανάσταση είναι προσφιλή θέματα του ποιητή.
Άλλωστε δεν θεωρείται τυχαία αριστερός εργάτης των γραμμάτων της πατρίδας μας.
Το μελοποιημένο ποίημα μπορεί να θεωρηθεί ένα συμβολικό τραγούδι για κάθε περίοδο που ο Νεοέλληνας χρειάζεται να αποτινάξει τα δεσμά κάθε τυραννίας και να ορθώσει το ανάστημά του.
Από όλες τις στροφές με τα ατελείωτα σημεία που μπορούμε να αναλύσουμε στην τάξη, ίσως μεγαλύτερη σημασία πρέπει να δοθεί στους εξής στίχους:
Και στον πόλεμο όλα για όλα
κουβαλούσα πολυβόλα
να σκοτώνονται οι λαοί
για του αφέντη το φαί.
Εδώ τι μας λέει με λίγα λόγια ο ποιητής;
Ότι η υπερβολική ανοχή στην αδικία, που αγγίζει την απάθεια, όχι μόνο δεν καθιστά αυτόν που την επιδεικνύει άμοιρο και αμέτοχο, αλλά αντιθέτως τον καθιστά συνένοχο και συνυπεύθυνο για ότι κακό συμβαίνει.
Πόσο σπουδαίο μάθημα για την τάξη!
Φύλλο εργασίας
Παρακάτω μπορείτε να εκτυπώσετε τα λόγια του τραγουδιού για την τάξη μαζί με κάποιες ερωτήσεις για προβληματισμό.
Λίγα λόγια για τον ποιητή
Το επίθετό του, που δεν είναι το οικογενειακό, δηλώνει μάλλον καταγωγή από τη Βάρνα όπου ζούσαν πολλοί Έλληνες.
Το 1898 τέλειωσε το Ελληνικό Σχολείο, συνέχισε την εκπαίδευσή του στα Ζαρίφεια διδασκαλεία της Φιλιππούπολης.
Αργότερα ήρθε στην Αθήνα για να σπουδάσει Φιλολογία.
Πήρε μέρος στη διαμάχη για το Γλωσσικό Ζήτημα ως υποστηρικτής των δημοτικιστών.
Το 1908 πήρε το πτυχίο φιλολογίας από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και άρχισε να εργάζεται στην μέση εκπαίδευση ως καθηγητής, ενώ εργάστηκε ως δημοσιογράφος.
Το 1919 με υποτροφία πήγε στο Παρίσι για μαθήματα φιλοσοφίας, φιλολογίας και κοινωνιολογίας ενώ εκεί μυήθηκε νωρίς στον μαρξισμό και στον διαλεκτικό υλισμό που καθόρισαν και την ποιητική γραφή του από κει και πέρα.
Έγραψε ποιήματα, αφηγηματικά έργα, κριτική και μεταφράσεις.
Συνειδητοποιημένος αριστερός, στην Κατοχή πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση από την ολευρά του ΕΑΜ.
Το1956 τιμήθηκε από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών ενώ το 1959 τιμήθηκε με το Βραβείο Ειρήνης Λένιν.
Πέθανε στις 16 Δεκεμβρίου του 1974.
Ο Βάρναλης απαγγέλει το ποίημά του
Ακούστε ολόκληρο το ποίημα Η μπαλάντα του κυρ-Μέντιου από τον ίδιο τον ποιητή.
