Το έργο που τον έκανε διάσημο, Η Ιεροτελεστία της Άνοιξης είναι ίσως το εμβληματικότερο έργο που έχει γραφτεί ποτέ για την εποχή αυτή .
Πριν μάθουμε για τη ζωή του, ας ακούσουμε μια αντιπροσωπευτική επιλογή από τα πιο γνωστά του έργα, όπως παρουσιάζονται στο επόμενο βίντεο από το Τρελό Σχολείο:
Μπορούμε να διαβάσουμε για τη ζωή του ταυτόχρονα, ακούγοντας τη μουσική.
Βιογραφία
 |
| Πορτραίτο του Στραβίνσκι από τον φίλο του Πικάσο |
Ο πατέρας του ήταν βαρύτονος στην όπερα κι έτσι ο μικρός θα γνωρίσει πολύ νωρίς τον κόσμο της μουσικής.
Έξι χρονών ξεκινά μαθήματα πιάνου, ενώ αργότερα, θα μάθει σύνθεση δίπλα στον διάσημο Ρίμσκι Κόρσακοφ.
Ταυτόχρονα θα φοιτήσει στη νομική, χωρίς ωστόσο να ασχοληθεί με το επάγγελμα αυτό.
Στη συνέχεια θα φύγει από την Ρωσία, και θα ταξιδέψει για χρόνια στην Ευρώπη και στην Αμερική.
Εκεί, θα γνωρίσει σπουδαίους καλλιτέχνες, και θα ζήσει από κοντά όλα τα πρωτοποριακά καλλιτεχνικά κινήματα Τελικά θα εγκατασταθεί μόνιμα στην Αμερική μέχρι να πεθάνει, το 1971.
Ο Στραβίνσκι έζησε μια κοσμοπολίτικη ζωή και παρά την φήμη που απέκτησε πολύ νέος, δεν σταμάτησε ποτέ να εξελίσσεται και να αναζητά το καινούργιο.
Στα 89 χρόνια της ζωής του βίωσε κοσμοϊστορικά γεγονότα, (Οκτωβριανή Επανάσταση, Α΄και Β΄Παγκόσμιοι Πόλεμοι), που επηρέασαν όχι μόνο τη ζωή αλλά και τις συνθέσεις του.
Τα έργα του χωρίζονται σε τρεις περιόδους:
Πρώτη Περίοδος (μέχρι το 1919): Ρώσικη περίοδος
Όπως όλοι οι συνθέτες* στις αρχές του 20 αιώνα, έτσι και ο Στραβίνσκι εμπνέεται από αρχαίες και πρωτόγονες τελετουργίες, παγανιστικά έθιμα και θρύλους της πατρίδας του.
Με τη μουσική του προσπαθεί να εκφράσει πρωτόγονα και ακατέργαστα ένστικτα.
Αυτό το πετυχαίνει με τους έντονους, διονυσιακούς ρυθμούς, που δεν έχουν σταθερό τέμπο και διαρκώς μεταβάλλονται, με τα απίθανα ηχοχρώματα που προκύπτουν από απροσδόκητους συνδυασμούς οργάνων και με την χρήση διάφωνων ακουσμάτων.
Συνεργάζεται με τον Ντιαγκίλεφ, διευθυντή των διάσημων ρώσικων μπαλέτων και συνθέτει τρία αριστουργήματα:
-Το Πουλί της Φωτιάς (Μπαλέτο πάνω σε ένα ρώσικο λαϊκό παραμύθι)
-Πετρούσκα (Μπαλέτο, με θέμα μια μαριονέτα σε ρώσικο πανηγύρι)
-Η Ιεροτελεστία της Άνοιξης (Μπαλέτο σε δυο μέρη: 1.Η λατρεία της γης και 2.Η θυσία)
Τα τελευταίο προκάλεσε τόσες αντιδράσεις όταν πρωτοπαρουσιάστηκε, που ο Στραβίνσκι θα γίνει διάσημος σε μια νύχτα και η φήμη του εκκεντρικού και νεωτεριστή θα τον συντροφεύει σε όλη του τη ζωή.
*Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στη ζωγραφική με το κίνημα του Φωβισμού (φωβ=άγριο θηρίο).
Στο επόμενο βίντεο μπορείτε να παρακολουθήσετε τον Πετρούσκα, από τα φημισμένα μπαλέτα Μπολσόι.
Δεύτερη Περίοδος (1919-1952): Νεοκλασική Περίοδος
 |
| Σκηνικά του Πικάσο για τον Πουλτσινέλα |
Ο συνθέτης νοιώθει την ανάγκη να μην εκφράζεται πλέον με ακραίους τρόπους.
Αντλεί έμπνευση από μουσικά είδη του παρελθόντος, τότε που η σύνθεση χαρακτηρίζονταν από την απλότητα, τον ορθολογισμό και το μέτρο (Κλασικισμός, Μπαρόκ κλπ).
Από τις συνθέσεις του, καταλαβαίνουμε ότι αντιμετωπίζει τις παλιές μουσικές με κριτική διάθεση, ίσως κάποια ειρωνεία, χιούμορ αλλά και σεβασμό.
Έργα αυτής της περιόδου:
 |
| Ο Πουλτσινέλα του Πικάσο |
-Ιστορία ενός στρατιώτη (όπερα παντομίμα, με επιρροές από ραγκ)
-Πουλτσινέλα (μπαλέτο-παρωδία σε μουσικές του Περγκολέζι και σκηνικά Πικάσο)
-Κοντσέρτο για δύο πιάνα (με αναφορές στον Μπαχ)
-Οιδίπους Βασιλιάς (όπερα σε λιμπρέτο του Κοκτώ, από το έργο του Σοφοκλή, με μουσικές αναφορές στον Χαίντελ)
-Απόλλων Μουσηγέτης (μπαλέτο με μουσική βασισμένη στο τροπικό σύστημα της αρχαιοελληνικής μουσικής)
-Περσεφόνη (Μελόδραμα του Αντρέ Ζιντ για τον γνωστό αρχαιοελληνικό μύθο)
-Ορφέας (μπαλέτο)
-Συμφωνία των Ψαλμών (με αναφορές στον Μπετόβεν)
Στο επόμενο βίντεο δείτε τον πρώτο χορό από τον Πουλτσινέλα, σε μια σύγχρονη αναπαράσταση των σκηνικών και κοστουμιών του Πικάσο
Τρίτη Περίοδος (1952-1971): Όψιμη Περίοδος (του Δωδεκαφθογγισμού)
Σε αυτή την τελευταία περίοδο της ζωής του, ο συνθέτης είναι ήδη 70 χρονών και αρχίζει να στρέφεται στο Δωδεκάφθογγο Σύστημα του Σαίνμπεργκ (δάσκαλος του Σκαλκώτα), παρότι προηγουμένως το είχε απορρίψει.
Τα έργα αυτής της περιόδου είναι ατονικά και πολύ συνεπτυγμένα.
Έργα:
-Σεπτέτο
-Τραγούδια σε στίχους Σαίξπηρ
-Αγών (μπαλέτο)
-Αβραάμ και Ισαάκ (καντάτα)
-Ρέκβιεμ
Στραβίνσκι και Πικάσο
Έκτοτε αναπτύχθηκε μια φιλική σχέση μεταξύ τους αλλά και μεγάλη επιρροή του ενός στο καλλιτεχνικό έργο του άλλου και αντίστροφα.
Αλληλογραφούσαν και αντάλλασσαν ιδέες και καλλιτεχνικές αφιερώσεις.
Ο γνωστός πίνακας "Ράγκταϊμ" του Πικάσο φτιάχτηκε για εικονογράφηση της ομώνυμης σύνθεσης του Στραβίνσκι.
Στον πίνακα αυτόν, ο Πικάσο, αρκετά αριστοτεχνικά, σχεδιάζει με μια συνεχόμενη γραμμή (μονοκοντυλιά) δυο μουσικούς, θέλοντας να τονίσει με τη συνεχή και ακανόνιστη γραμμή του, τον ακανόνιστο αλλά και δυναμικό ρυθμό που χαρακτηρίζει τη σύνθεση του Στραβίνσκι.
Αργότερα, θα επιμεληθεί εικαστικά (σκηνικά, κοστούμια) το μπαλέτο του Στραβίνσκι "Πουλτσινέλα" (από τον χαρακτήρα της ιταλικής Κομέντια ντελ Άρτε).
Ήταν περίπου συνομήλικοι, έζησαν περίπου τα ίδια χρόνια, έκαναν διεθνή καριέρα παρότι δεν ήταν αγγλόφωνοι (Ρώσος ο ένας, Ισπανός ο άλλος) και, το σημαντικότερο, επηρεάστηκαν από τα ίδια καλλιτεχνικά ρέυματα.
Ο Πικάσο αποδομούσε τα χαρακτηριστικά του αντικειμένου που ζωγράφιζε, τα ξανατοποθετούσε με τέτοιο τρόπο σαν να έβλεπε το αντικείμενο από πολλές οπτικές γωνίες ταυτόχρονα (κυβισμός).
Ο Στραβίνσκι έκανε κάτι αντίστοιχο με τη μουσική.
Αποδομούσε την έννοια του ρυθμού και δημιουργούσε νέους ρυθμούς που αποτελούταν από πολλά "σπασμένα" ρυθμικά σχήματα, ενώ χρησιμοποιούσε ταυτόχρονα διαφορετικές τονικότητες (πολυτονικότητα).
Θα μπορούσε να πει κανείς, τουλάχιστον για τα έργα της πρώτης περιόδου του Στραβίνσκι, ότι αν ήταν πίνακες ζωγραφικής, θα ήταν σίγουρα οι κυβιστικοί πίνακες του Πικάσο, και αν οι πίνακες του Πικάσο γινόταν μουσική, τότε μάλλον θα έμοιαζαν με τη μουσική του Στραβίνσκι!
Δείτε και αυτά:
Πηγές:
Μουσική, Γιάννη Ιωαννίδη, εκδ. Μουσικής Εταιρείας Αθηνών
Άτλας της Μουσικής, Ulrich Michels, εκδ. Φ.Νάκας
Μουσική για παιδιά και έξυπνους μεγάλους, Β΄Τόμος, Μιχάλη Γρηγορίου, εκδ. Νεφέλη
Monash Univercity, Carina Nandlal, Picasso and Stravinsky: Notes on their friendship
