Η πορεία του Χριστού, από την λατρεία των μαθητών μέχρι την προδοσία, από τις επευφημίες του πλήθους μέχρι την κατακραυγή, από το μαρτύριο της Σταύρωσης μέχρι την ένδοξη Ανάσταση, αποτελούν κορυφαία στιγμή της χριστιανικής θρησκείας και εγείρουν έντονα συναισθήματα που εμπνέουν τους καλλιτέχνες στα έργα τους.
Όμως, η σημασία όλων αυτών ξεπερνά τα όρια μιας θρησκείας.
Τα Πάθη του Χριστού μεταφράζονται ως πάθη του κάθε ανθρώπου στην περιπετειώδη πορεία της ζωής από τη γέννηση ως το θάνατο.
Για αυτό και τα έργα αυτά έχουν τόσο μεγάλη εμβέλεια, τόση διεισδυτικότητα ανά τον κόσμο και τον χρόνο.
Πριν την ακρόαση, μπορείτε να πάρετε μια εικαστική πρόγευση από την απεικόνιση των Παθών στην ευρωπαϊκή ζωγραφική.
Τρελό Σχολείο: Κορυφαίοι Πίνακες Για Τα Θεία Πάθη
Ακολουθεί μια επιλογή από συνθέσεις για τις ξεχωριστές ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδας και του Πάσχα.
1. Κύριε, εσύ που μας κυβερνάς (Herr Unser Herrscher), από τα Κατά Ιωάννη Πάθη του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ
Δεν είναι τυχαίο ότι ο κορυφαίος συνθέτης του Μπαρόκ Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ παρουσιάζεται τρεις φορές στο σημερινό αφιέρωμα.
Όλη του τη ζωή συνέθετε μουσική για τις θρησκευτικές λειτουργίες του ναού του Αγίου Θωμά της Λειψίας, μια που αυτή ήταν η εργασία του.
Παρακάτω θα ακούσουμε ένα μόνο χορωδιακό μέρος από το μεγάλης διάρκειας έργο Τα Κατά Ιωάννη Πάθη, που αξίζει να ακούσει κανείς ολόκληρο.
2. Θρήνοι του Προφήτη Ιερεμία (Lamentations of Jeremiah) του Τόμας Τάλις
Οι Θρήνοι του Προφήτη Ιερεμία, είναι ένα ποιητικό βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης που αναφέρεται στην παρηκμασμένη Ιερουσαλήμ του 6ου π.Χ. αιώνα, εκεί όπου έζησε, αντιστάθηκε και μαρτύρησε ο προφήτης Ιερεμίας, προβλέποντας όλα τα δεινά που θα ακολουθήσουν.
Το ποιητικό αυτό έργο έχει μελοποιηθεί από πολλούς συνθέτες.
Εδώ έχουμε την εκδοχή του Άγγλου συνθέτη της Αναγέννησης Τόμας Τάλις, ένα φωνητικό έργο για τις χαμηλότερες περιοχές της ανθρώπινης φωνής (2 μπάσοι 2 τενόροι 1 άλτο).
Ακούστε τον πρώτο από τους θρήνους, ερμηνευμένο από πεντάφωνο φωνητικό σύνολο της ξακουστής αγγλικής χορωδίας Tenebrae.
3. Ελέησέ με, Κύριε (Miserere) του Γκρεγκόριο Αλέγκρι
Μια από τις πιο γνωστές μελοποιήσεις του ύμνου, από τον Ιταλό συνθέτη της Αναγέννησης.
Ακούστε τον από τη θαυμάσια παιδική χορωδία του Βασιλικού Κολλεγίου του Καίμπριτζ.
4. Ελέησέ με (Erbarme Dich), από τα κατά Ματθαίον Πάθη του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ
Από ένα έργο που αξίζει να ακούσει κανείς ολόκληρο θα ακούσουμε τη γνωστότερη άρια (για άλτο).
Ελέησέ με, Θεέ μου
για χάρη των δακρύων μου
δες εδώ, τα μάτια και η καρδιά,
θρηνούν ενώπιόν σου
Ελέησέ με, Θεέ μου.
5. Οι τελευταίοι εφτά λόγοι του Ιησού στο σταυρό (The Seven Last Words of Christ) του Γιόζεφ Χάυντ
Το αριστουργηματικό έργο του Χάυντν, αρχικά γράφτηκε για ορχήστρα και στη συνέχεια έγινε ορατόριο.
Εδώ θα το ακούσουμε στη μορφή κουαρτέτου εγχόρδων, είδος στο οποίο έχει διακριθεί ο συνθέτης.
Αποτελείται από εννιά μέρη: εισαγωγή, εφτά σονάτες για τους εφτά λόγους του Ιησού και φινάλε με τίτλο "Σεισμός".
Αυτοί είναι οι τελευταίοι εφτά λόγοι του Ιησού επάνω στο σταυρό:
α) Κύριε, συγχώρεσέ τους γιατί δεν ξέρουν τι κάνουν
β) Σήμερα, θα είμαι μαζί σου στον παράδεισο
γ) Γυναίκα, ιδού ο γιος σου. Ιδού η μητέρα σου
δ) Θεέ μου, Θεέ μου, γιατί με εγκατέλειψες
ε) Διψώ
στ) Τετέλεσται
ζ) Πατέρα, στα χέρια σου εναποθέτω το πνεύμα μου
Στο επόμενο βίντεο μπορείτε να επιλέξετε ποιο μέρος του έργου θέλετε να ακούσετε και να παρακολουθήσετε την παρτιτούρα.
Ακούστε ολόκληρο το κουαρτέτο σε μια ατμοσφαιρική εκτέλεση από το αμερικάνικο κουαρτέτο εγχόρδων Κιάρα.
6. H Μητέρα Στέκονταν Λυπημένη (Stabat Mater Dolorosa), Διαφόρων συνθετών
Πρόκειται για ένα ποίημα του 13ου αιώνα που περιγράφει τον πόνο της Παναγίας κατά τη Σταύρωση του Χριστού.
Το συγκινητικό αυτό ποίημα αποτέλεσε έμπνευση για πάρα πολλούς συνθέτες.
Στο επόμενο βίντεο από το Τρελό Σχολείο θα ακούσετε μια επιλογή συνθέσεων με ταυτόχρονη απόδοση του ποιήματος στα ελληνικά, ενώ θα παρακολουθείτε τις υπέροχες ζωγραφιές με τις οποίες αποτύπωσαν το ποίημα οι μαθητές.
7. H Μητέρα Στέκονταν Λυπημένη (Stabat Mater Dolorosa) του Τζοβάνι Μπατίστα Περγκολέζι.
Αυτή είναι η διασημότερη απόδοση του ποιήματος, το τελευταίο έργο που συνέθεσε ο Περγκολέζι πριν πεθάνει στα 26 του χρόνια.
8. Θρήνος (Thrinos) για σόλο βιολοντσέλο του Τζων Τάβενερ
Ο Άγγλος συνθέτης Τζων Τάβενερ, με επιρροές από την βυζαντινή μουσική της ελληνορθόδοξης εκκλησίας, συνέθεσε αυτό το κομμάτι με έμπνευση από τον θρήνο της Παναγίας που ψάλλεται την Μεγάλη Παρασκευή στον Επιτάφιο.
9. Μουσική Θρήνου (Musica Dolorosa) του Πέτερις Βασκς
Αν θεωρηθεί ότι μέσα από τα πάθη του Χριστού ο άνθρωπος βλέπει τα δικά του πάθη, τότε σίγουρα αυτό το έργο που συνέθεσε ο Λετονός συνθέτης με αφορμή μια προσωπική του τραγωδία έχει θέση στο σημερινό αφιέρωμα.
10. Εβραϊκή Ραψωδία για τσέλο και ορχήστρα του Έρνεστ Μπλοχ
Είναι το τρίτο και τελευταίο έργο από τον ονομαζόμενο Εβραϊκό Κύκλο, μια σειρά συνθέσεων του Εβραιοαμερικανού συνθέτη, που στηρίζονται στην μελοποίηση γνωστών ρητών του Σολομώντα.
Μέρος της μουσικής αυτής αποτελούσε μουσική επένδυση του θρυλικού σήριαλ της ελληνικής τηλεόρασης Ο Χριστός ξανασταυρώνεται του Νίκου Καζαντζάκη.
11. Πάθη και Ανάσταση (Passion and Resurrection) του Έρικς Έσενβαλντς
Ο Εστονός συνθέτης με επιρροές από τη Δύση και τη Ρωσική Ορθοδοξία, έγραψε αυτό το έργο το 2005.
Είναι ένα ορατόριο για σόλο τραγουδιστές, μικτή χορωδία και ορχήστρα εγχόρδων, σε 4 κινήσεις.
Παρ΄ ότι είναι ένα κολλάζ από ύμνους της βυζαντινής και λατινικής λειτουργίας, παρουσιάζεται σαν ένα ενιαίο συνεχόμενο έργο με το ιδιαίτερο χρώμα των συνθετών της Βαλτικής, που αξίζει να παρακολουθήσει κανείς από την αρχή μέχρι το τέλος.
12. Αλληλούια, το Πάσχα μας (Alleluya, Pascha Nostrum) του Λεονίν
Η παλαιότερη σύνθεση του σημερινού αφιερώματος.
Ο Λεονίν ήταν σπουδαίος συνθέτης organum (πολυφωνική σύνθεση) του 12ου αιώνα, μιας εποχής που στη μουσική ονομάζεται Σχολή της Νότρ Νταμ.
Η σχολή αυτή αποτέλεσε τη βάση για αυτό που αποκαλούμε Πολυφωνία στη μουσική τέχνη της Δύσης.
13. Λαμπερό, διαυγές φως της αυγής, (Aurora lucid rutilant) του Ορλάντους Λάσους
Πολυφωνική μελοποίηση ενός ύμνου που ψάλλεται το πρωί του Πάσχα, από τον Γαλλοφλαμανδό συνθέτη της Αναγέννησης.
14. Ορατόριο του Πάσχα, του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ
Θα ακούσουμε το πρώτο από τα 11 μέρη του έργου, με τίτλο Συμφωνία.
15. Aλλελούια (Hallelujah), από τον Μεσσία του Γκέοργκ Φρίντριχ Χαίντελ
Από το ορατόριο Ο Μεσσίας του Γερμανού συνθέτη του Μπαρόκ Χαίντελ θα ακούσουμε το διάσημο χορωδιακό Αλλελούια.
Ακούστε το ίδιο κομμάτι με εκκλησιαστικό όργανο που παίζει ο διάσημος νεαρός οργανίστας από το Βέλγιο Γκερτ βαν Χεφ.
Η Μεγάλη Εβδομάδα και το Πάσχα είναι μια ωραία αφορμή για να ακούσουμε όλες αυτές τις όμορφες μουσικές.
Καλό Πάσχα σε όλους!
