Κωδωνοφόροι, Το μακρινό ταξίδι από τη λατρεία του Διόνυσου στο Δωδεκαήμερο και το Τριώδιο

Όσοι από εσάς, φίλοι μου, έχετε βρεθεί Πρωτοχρονιά, Θεοφάνια ή μέσα στο Τριώδιο σε κάποιο χωριό, μπορεί και να τους έχετε συναντήσει και τότε, σίγουρα θα τους θυμάστε, τόσο εντυπωσιακοί που είναι!

Είναι οι κωδωνοφόροι, ένα αρχαίο έθιμο όπου άνθρωποι ντύνονται ζωόμορφα πλάσματα, με τεράστια κουδούνια και ξύλινα σπαθιά.

Περιφέρονται στους δρόμους και προκαλούν εκκωφαντικό θόρυβο, με σκοπό να διώξουν τους καλικάντζαρους που υποτίθεται κυκλοφορούν αυτές τις μέρες πάνω στη γη.

Το έθιμο, παρότι εμφανίζεται κυρίως στις εθιμοτυπικές γιορτές του Δωδεκαημέρου και του Τριωδίου, έχει τις ρίζες του στις διονυσιακές λατρείες.

Αν το καλοσκεφτούμε, ο θεός Διόνυσος περισσότερο από κάθε άλλον θεό της αρχαιότητας, έχει επιβιώσει μέχρι σήμερα, μια που τον συναντούμε στα περισσότερα έθιμα και μάλιστα, θρησκευτικά!

Στην Ελλάδα, το έθιμο ξεκίνησε από τη Θράκη και επεκτάθηκε στη Μακεδονία, Ήπειρο και Θεσσαλία αλλά και σε πολλά νησιά του Αιγαίου.

Από περιοχή σε περιοχή αλλάζει το όνομα και κάποιες λεπτομέρειες της τελετής.

Έτσι έχουμε τους Μωμόγερους του Πόντου, τους Αράπηδες της Νηκίσιανης Παγγαίου, τα Μπαμπαλιούρια του Λιβαδίου Ολύμπου, τους Μπαμπούγερους της Καλής Βρύσης Δράμας, τους Κουδουνάτους της Νάξου, τους Γενίτσαρους και τις Μπούλες της Νάουσας κλπ.

Η εξωτερική τους εμφάνιση μοιάζει πολύ:

γουρουνοτσάρουχα στα πόδια, μάλλινες γκέτες στις γάμπες, μάλλινα παντελόνια(σαλβάρια), μάλλινες ζώνες που τυλίγονται πολλές φορές γύρω από τη μέση για να στερεωθούν καλά τα τεράστια και βαριά κουδούνια, ψηλή και αρκετά φοβιστική κεφαλοστολή από δέρμα κατσίκας (με το μαλλί), που έχει τρύπες στα μάτια και φασόλια αντί για δόντια στο στόμα, ξύλινα σπαθιά στα χέρια.

Από όλα τα στοιχεία της εμφάνισης των κωδωνοφόρων θα σταθούμε στο πιο εντυπωσιακό, τα κουδούνια.

Αξίζει να διαβάσετε την ξεχωριστή ενότητα που έχουμε για αυτό το ιδιαίτερο μουσικό όργανο της υπαίθρου με τα απίστευτα ηχητικά εφέ.

Τα κουδούνια, που προέρχονται από τα ζώα, είναι συνήθως μεγάλα ώστε να βγάζουν δυνατό ήχο και να προκαλούν εντύπωση.

Ο ήχος γίνεται ακόμα πιο μεγαλειώδης όταν οι κωδωνοφόροι αρχίζουν να χορεύουν και να μάχονται.

Οι συμβολισμοί πίσω από το έθιμο 

Μωμώγεροι

Ο εκκωφαντικός ήχος των κουδουνιών σκοπό έχει

-να φοβίσει τα κακά πνεύματα (καλικάντζαροι) και να ξανακρυφτούν στη γη.

-να αναστήσει το θεό Διόνυσο (σύμβολο της επίγειας ζωής) μετά από τον θάνατό του από τους Τιτάνες.

-να ξυπνήσει τη κοιμισμένη από τον χειμώνα γη και να αρχίσει σιγά σιγά να έρχεται η άνοιξη.

Αλήθεια, παιδιά, πόσο ωραία, εντυπωσιακά και σοφά είναι κάποια έθιμα!

Αξίζει να τα παρακολουθήσετε κάποια στιγμή και από κοντά, τώρα μάλιστα που μάθαμε μερικά πράγματα παραπάνω.

Μέχρι τότε, δείτε τις εικόνες και τα βίντεο της σημερινής ανάρτησης.

Αράπηδες Νικήσιανης Παγγαίου

Μπαμπαλιούρια Λιβαδίου Ολύμπου

Μωμώγεροι Καλλιφύτου Δράμας

Φυσικά, δεν θα μπορούσε να απουσιάζει ο Καραγκιόζης από το έθιμο των κωδωνοφόρων!

Άλλη μια αξιόλογη παράσταση του θεάτρου σκιών Στανίση στα πλαίσια του αξιόλογου ευρωπαϊκού φεστιβάλ "Οι δρόμοι του κουδουνιού".

Δείτε την πιο κάτω.

Τα περισσότερα έθιμα των κωδωνοφόρων πραγματοποιούνται ανήμερα των Φώτων, εκτός από τα Μπαμπαλιούρια Λιβαδίου που κάνουν την εμφάνισή τους την Πρωτοχρονιά.

Αντίστοιχα έθιμα συναντάμε και τις Απόκριες, όπως είναι οι Μπούλες και οι Γενίτσαροι στη Νάουσα, οι Κουδουνάτοι σε πολλά νησιά του Αιγαίου.

Μπαμπαλιούρια στο χιονισμένο Λιβάδι Ολύμπου