Κυριακή 16 Απριλίου 2023

Η άνοιξη και το Πάσχα στα δημοτικά μας τραγούδια

Η άνοιξη και το Πάσχα έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στα δημοτικά μας τραγούδια.
Κάλαντα, λατρευτικά, τελετουργικά, μοιρολόγια, εορταστικά, χοροί, όλα μαζί ένας απίστευτος πολιτισμικός θησαυρός.
Το σημερινό αφιέρωμα περιλαμβάνει  χορευτικά, εύθυμα τραγούδια από όλη την Ελλάδα που θα συντροφευόσουν ευχάριστα τη χαρμόσυνη ημέρα της Ανάστασης.

Μαή μου με τα λούλουδα
(Συρτός της αγάπης και της άνοιξης από την Προποντίδα)

Μάη μου με τα λούλουδα κι Απρίλη με τα δρόσια πάλε στο νου μου σ’ έβαλα και δεν κοιμήθ’κα απόψα. Το Μάη και τον Απρίλη κι όλον το Θεριστή η αγάπη σου πουλί μου, είναι ξεχωριστή. Το Μάη ν-εγεννήθηκες, μαζί με τους κοντσέδες* μοσχοβολάς ροδόσταμο, μαραίνεις τις κοπέλες. Ο Μάης κι ο Απρίλης, ομπρός μου φάνηκε και πήρε το πουλί μου, και δεν εφάνηκε.

κοντσέδες=τριαντάφυλλα


Τώρα είν΄ο Μάης κι η Άνοιξη
(Καλαματιανός από τη Στερεά Ελλάδα)

Τώρα, μαρή, τώρα, τώρα είν’ ο Μάης κι η άνοιξη τώρα είν’ ο Μάης κι η άνοιξη, τώρα είν’ το καλοκαίρι τώρα είν’ το καλοκαίρι τώρα τα ’λάφια χαίρονται, τώρα δροσολογιούνται. Και μια ’λαφίτσα ταπεινή, ταπεινοκαμαριάρα δε βόσκει, δε δροσίζεται, δεν πάει κοντά με τ’ άλλα, όλο τ’ απόσκια περπατεί και τα ζερβά κοιμάται κι όπ’ εύρει γάργαρο νερό, θολώνει και το πίνει. Κι ο ήλιος την ερώτησε κι ο ήλιος τη ρωτάει: Γιατί ’λαφίτσα ταπεινή, ταπεινοκαμαριάρα δε βόσκεις, δε δροσίζεσαι, δεν πας κοντά με τ’ άλλα; Ήλιε μου σαν με ρώτησες θε να σ’ ομολογήσω.] Δώδεκα χρόνους έκανα στείρα χωρίς ελάφι κι από τους δώδεκα και μπρος, απόχτησα ελάφι. Και ’κεί που βγήκ’ ο κυνηγός να ’λαφοκυνηγήσει το βρίσκει βόσκει μοναχό, ρίχνει και το σκοτώνει.


Μες του Μαγιού τις μυρωδιές
(Πεντοζάλι* από την Κρήτη)

Μες του Μαγιού τις μυρωδιές, τα κόκκινα κεράσια για δέστε πως χορεύουνε, της Κρήτης τα κοράσια Με περηφάνια αληθινή, σεμνά και τιμημένα πως χόρευαν της Κρήτης μας, τα τέκνα τ' αντρειωμένα...

πεντοζάλι=πολεμικός χορός


Μαρία πάει για πασχαλιές 
(Ζωναράδικος-συγκαθιστός από τη Θράκη)

Mαρία πάει για πασχαλιές, λάλησ’ αηδόνι μ’ λάλησι πασχαλίτσις να μαζέψει, μέσ’ στ’ αμπέλια στα χουράφια. Mαζώνουντας τις πασχαλιές, γελώντας τραγουδιώντας, βρίσκ’ αηδόν’ που κελαηδούσι. Aγάλια-αγάλια του ζυγών’ να μην του ξινουμίσει, τ’ αφήσι για να κηλαηδήσει. Έκατσι του καμάρουνι κι ’κείνου την τηρούσι κι γλυκά την κελαηδούσι.


Λεν ήρθι Μαής 
(Ξεσυρτός της άνοιξης και της αγάπης, από τη Θράκη)

Λεν, ήρθι Μάης κι Άνοιξη, ήρθι το καλουκαίρι
λεν π' ανθίζουν τα τραντάφυλλα, τα μοσχομυρισμένα.
Άσπρο τραντάφυλλο φουρώ κι θέλου να του βάψου
κι αν θα βάλου στη βαφή, πουλλές καρδιές θα κάψου.

Σαν την μεγάλην Πασχαλιά
(Σούστα από τα Δωδεκάννησα)

Σαν τη μεγάλη Πασχαλιὰ να ΄ταν οι μέρες ούλες, π’ αλλάσσουσιν οι κοπελιὲς σαν τις αρχοντοπούλες. Ελάτε να χορέψουμε για το Χριστὸς Ανέστη, ο Κύριος μας ο Χριστὸς νεκρὸς ήτον κι ανέστη. Ελάτε να χορέψουμε κοντούρες μη λυπάστε, γιατὶ θα ρθει η Πασχαλιὰ και θα την αθυμάστε...

Σήμερα είν΄ η Ανάσταση
(Συρτός στα τρία από την Ήπειρο)

Σήμερα μωρ΄σήμερα
σήμερα ειν΄Ανάσταση
και στους ουρανούς Λαμπρη
Σήμερα Χριστός Ανέστη
και στους ουρανούς ευρέθη
σήμερα κι οι χριστιανοί 
κάνουνε παντού Λαμπρή


Πασχαλιάτικα δίστιχα
(Τικ* από τον Πόντο)

Έρθεν οφέτος η Λαμπρή, τον κουκαράν εβγάλτεν
φετιζνόν κόκκινον ωβόν, ξαν’ σην εικόναν βάλτεν
Την Λαμπρήν χρόνια πολλά τρώνε κόκκινα ωβά
την Λαμπρήν Χριστός Ανέστη όλ’ λένε Αληθώς Ανέστη.
Έρθεν οφέτος η Λαμπρή, τα καλά τα ημέρας
θα φορούν και σκεπάουνταν τα κορτσόπα τη χώρας...
τικ=κυκλικός χορός που χορεύεται παντα δεξιόστροφα ή προς το κέντρο
Σήμερα Χριστός Ανέστη
(Καλαματιανός από την Πελοπόννησο)

Σήμερα μαύρα μου μάτια, σήμερα Χριστός Ανέστη
σήμερα Χριστός Ανέστη και στους ουρανούς ευρέθη σήμερα τα παλληκάρια στέκονται σαν τα λιοντάρια σήμερα και τα κορίτσια στέκονται σαν κυπαρίσσια σήμερα κι οι παντρεμένες είναι λαμπροφορεμένες σήμερα και οι παπάδες λειτουργούν σαν Δεσποτάδες.