Παρά την ενασχόληση με την σύνθεση πρωτοποριακής μουσικής, στο Βερολίνο δε δίσταζε να παίζει τζαζ στα θέατρα και στους βωβούς κινηματογράφους, ενώ μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα συνέθεσε κοντσέρτο εμπνευσμένος από ρεμπέτικο τραγούδι.
Από την άλλη, ανταποκρίθηκε με αξιοθαύμαστο τρόπο στο κάλεσμα της Μέλπως Μερλιέ (από το Γαλλικό Ινστιτούτο) να καταγράψει με νότες σε παρτιτούρες δημοτικά τραγούδια.
Μην ξεχνάμε ότι η πολυσχιδής προσωπικότητά του διαμορφώθηκε ανάμεσα σε ένα περιβάλλον γεμάτο δημοτική μουσική, αφήγηση θρύλων και παραμυθιών και λαϊκής τέχνης (παιδικά χρόνια) και στο Βερολίνο του Μεσοπολέμου (που ήταν το παγκόσμιο κέντρο πρωτοπορίας), όπως είδαμε και στη βιογραφία του.
Παρ΄ ότι η πλειοψηφία των έργων του είναι σύγχρονα και απαιτούν γνώση και προσπάθεια για να κατανοηθούν (ακόμα και σήμερα), υπάρχουν και τα πιο εύληπτα έργα του, με αποκορύφωμα τους
36 Ελληνικούς χορούς, το λαϊκό μπαλέτο Η θάλασσα, το παραμυθόδραμα Με του Μαγιού τα μάγια, το μπαλέτο Η λυγερή κι ο χάρος κ.α.
Παρακάτω προτείνουμε μια μικρή επιλογή από έργα του Σκαλκώτα εμπνευσμένα από τη δημοτική μουσική και τη λαϊκή παράδοση.
1. Κλέφτικος
από τους 36 Ελληνικούς Χορούς (σειρά Ι)
Ας ξεκινήσουμε με αυτόν, λόγω των ημερών.
2. Ο Όλυμπος κι ο Κίσαβος
από τα Τρία ελληνικά παραδοσιακά τραγούδια
Στο πρώτο βίντεο η σύνθεση του Σκαλκώτα και στο δεύτερο το δημοτικό τραγούδι.
3. Ο χορός του Ζαλόγγου
από του 36 Ελληνικούς Χορούς (σειρά Ι)
Στο πρώτο βίντεο η σύνθεση του Σκαλκώτα και στο δεύτερο το ομώνυμο δημοτικό τραγούδι.
4. Ηπειρώτικος
από του 36 Ελληνικούς Χορούς (σειρά Ι)
5. Τσάμικος
από τους 36 Ελληνικούς Χορούς (σειρά Ι)
Στο πρώτο βίντεο η σύνθεση του Σκαλκώτα και στο δεύτερο, το δημοτικό τραγούδι που τον ενέπνευσε (Ένας αητός)
6. Κάτω στου Βάλτου τα χωριά
από τους 36 Ελληνικούς Χορούς (ΙΙΙ)
Στο πρώτο βίντεο η σύνθεση του Σκαλκώτα και στο δεύτερο, το ομώνυμο δημοτικό τραγούδι.
7. Χιώτικος
από τους 36 Ελληνικούς χορούς (ΙΙ)
Στο πρώτο βίντεο η σύνθεση του Σκαλκώτα και στο δεύτεο το παραδοσιακό τραγούδι Ένα καράβι από την Χιό.
8. Ενύχτωσε, ποιόνε θα ιδώ
από το μουσικό παραμυθόδραμα "Με του Μαγιού τα μάγια"
Πρόκειται για ένα δραματοποιημένο παραμύθι του Χρήστου Ευελπίδη, που μιλά για θρύλους που άκουγε ο Σκαλκώτας από τη μητέρα του όταν ήταν παιδί.
Στο πρώτο βίντεο-ντοκουμέντο ακούγεται μέρος του έργου, ενώ στο δεύτερο βίντεο (επίσης ντοκουμέντο) το παραδοσιακό τραγούδι της τάβλας που ενέπνευσε τον συνθέτη "Ενύχτωσε, ποιόνε θα ιδώ"
9. Η λυγερή κι ο χάρος
Μπαλέτο
Το θέμα "Ο Θάνατος και η κόρη" (Death and the Maiden) είναι γνωστό στην ευρωπαϊκή μεσαιωνική τέχνη, όπως είδαμε στην ενότητα Μουσικές του Κάτω Κόσμου.
Το αξιοθαύμαστο είναι ότι και στην δημοτική μουσική της Ελλάδας που για 400 και πάνω χρόνια απείχε από τον δυτικοευρωπαϊκό πολιτισμό, υπάρχουν πολλές παραλλαγές δημοτικών τραγουδιών με τίτλο "Η λυγερή και ο Χάρος", από όπου εμπνέεται και ο Σκαλκώτας για το σπουδαίο αυτό μπαλέτο.
Ας ακούσουμε το πρώτο μέρος.
Εδώ θα ακούσουμε ένα από τα πολλά δημοτικά τραγούδια με θέμα "Η λυγερή κι ο χάρος"
10. Πομπή στον Αχέροντα
11. Η Τράτα
από το λαϊκό μπαλέτο "Η Θάλασσα"
Επίλογος
Ο Σκαλκώτας, παρ΄ότι έγραψε κυρίως σύγχρονα έργα και δεν ανήκει επισήμως στην Εθνική Σχολή της Ελλάδας, ο τρόπος που αφομοίωσε και ενσωμάτωσε τη δημοτική μουσική είναι αξιοθαύμαστος και υποδειγματικός (ανάλογος του Ούγγρου Μπέλα Μπάρτοκ), σε αντίθεση με πολλές περιπτώσεις συνθετών που λειτούργησαν άκρως δημαγωγικά.
Υπάρχουν βέβαια και άλλοι, όπως ο Γιάννης Κωνσταντινίδης (φίλος του Σκαλκώτα) που έκαναν αξιόλογες προσπάθειες, με τις οποίες θα ασχοληθούμε σε άλλες αναρτήσεις.
