Το καρναβάλι, μια γιορτή με πανάρχαιες ρίζες, μας υπενθυμίζει την βαθιά ανάγκη των ανθρώπων να αναγεννηθούν από την στασιμότητα του χειμώνα, να ξεδώσουν, να διασκεδάσουν, να απελευθερωθούν από την εικόνα τους, μέσα από μεταμφίεση και ρόλους, ακόμα και να έρθουν σε επαφή με τις ψυχές των δικών τους που έχουν περάσει σε άλλο κόσμο.
Όλα αυτά, αποτελούσαν πάντα σπουδαία έμπνευση για τη λογοτεχνία, το θέατρο, τη ζωγραφική και, φυσικά, τη μουσική: από την θρυλική Κομέντια ντελ άρτε, με τους πιερότους, τους αρλεκίνους και τις κολομπίνες, μέχρι τις μασκαράτες, τις παρελάσεις και τους χορούς μεταμφιεσμένων.
Παρακάτω, ακολουθούν ορισμένα μόνο από τα αμέτρητα μουσικά έργα που έχουν γραφτεί με αφορμή το καρναβάλι.
1.Το καρναβάλι των ζώων, του Καμίγ Σεν Σανς
Ίσως το πιο δημοφιλές κλασικό έργο για αυτή την περίοδο.
Μπορείτε να μπείτε στις ξεχωριστές αναρτήσεις
Για σήμερα θα ακούσουμε μόνο το πρώτο από τα 14 κομμάτια του συμφωνικού αυτού ποιήματος.
Εισαγωγή-Η παρέλαση των λιονταριών
2.Το καρναβάλι της Βενετίας, Νικολό Παγκανίνι
Ο Ιταλός βιρτουόζος του βιολιού, συνέθεσε 20 παραλλαγές για βιολί πάνω στη μελωδία ναπολιτάνικου παραδοσιακού τραγουδιού, με τίτλο "Αγαπημένη μου μητέρα".
3.Βαλς από τη σουίτα Μασκαράτα, Αράμ Χατσατουριάν
4. Καρναβάλι (Φεβρουάριος) από τις Εποχές, Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι, (διασκευή για ορχήστρα)
5.Καρναβάλι, Ρόμπερτ Σούμαν
Πρόκειται για ένα εμπνευσμένο και δύσκολο στην εκτέλεση πιανιστικό έργο, που αποτελείται από 21 κομμάτια με κοινό μουσικό θέμα τέσσερις νότες.
Το κάθε κομμάτι έχει κρυπτογραφημένο (μασκαρεμένο)
κάποιο χαρακτήρα, από το φιλικό περιβάλλον του συνθέτη (και όχι μόνο).
Ακούστε τα κομμάτια με αριθμό 5-6 με τίτλο Ευσέβιος και Φλορενστάν.
Είναι και τα δύο ψευδώνυμα του συνθέτη για να εκφράσει τις δύο πτυχές του εαυτού του: τον ντροπαλό Ευσέβιο (0:00-1:44) και τον εκρηκτικό Φλορενστάν (1:45-2:35)
Για εσάς που θέλετε να απολαύσετε όλο το έργο, από τον κορυφαίο πιανίστα Κλαούντιο Αρράου, δεν έχετε παρά να δείτε το επόμενο βίντεο.
Πατώντας "περισσότερα", θα δείτε τους τίτλους από το κάθε κομμάτι ξεχωριστά.
7.Ο μαθητευόμενος μάγος, Πωλ Ντυκάς
Δείτε το συμφωνικό ποίημα του Γάλλου συνθέτη πάνω σε κείμενο του Γκέτε, στην πασίγνωστη animation εκδοχή του, από τη Φαντασία του Ντίσνεϊ.
8.Οι Παλιάτσοι, Ρουτζέρο Λεονκαβάλο
Στην όπερα αυτή, οι πρωταγωνιστές είναι ηθοποιοί περιπλανώμενου θιάσου που υποδύονται ρόλους από την Κομέντια ντελ Άρτε.
Θα ακούσουμε την πιο διάσημη και συγκινητική άρια Βέστι λα τζιούμπα, ρίντι παλιάτσο (Βάλε το κοστούμι, γέλα παλιάτσε), από τον θρυλικό τενόρο Ενρίκο Καρούζο.
Μιλάει για την τραγική μοίρα του παλιάτσου, που πρέπει να κάνει τους άλλους να γελούν, ακόμα και στις πιο δύσκολες στιγμές του.
Λιμπρέτο
Να παίξω θέατρο;
Μέσα στο παραλήρημα, δε ξέρω, πια, τι να πω, ή τι να κάνω!
Κι όμως, έτσι πρέπει, προσπάθησε!
Μπα! Είσαι άνδρας, εσύ;
Εσύ δεν είσαι παρά ένας παλιάτσος!
Βάλε το κοστούμι σου, αλεύρωσε το πρόσωπο σου.
Το κοινό πληρώνει, και θέλει να γελάσει.
Και αν ο Αρλεκίνος σου κλέψει την Κολομπίνα
γέλα, παλιάτσε, κι όλοι θα σε χειροκροτήσουν!
Τους σπασμούς και τους λυγμούς, καν' τους χωρατά
τον στεναγμό και τον πόνο, μια αστεία γκριμάτσα, Α!
Γέλα, παλιάτσε, για τον ραγισμένο σου έρωτα!
Γέλα για την πίκρα, που σου φαρμακώνει τη καρδιά!
Κι όμως, έτσι πρέπει, προσπάθησε!
Μπα! Είσαι άνδρας, εσύ;
Εσύ δεν είσαι παρά ένας παλιάτσος!
Βάλε το κοστούμι σου, αλεύρωσε το πρόσωπο σου.
Το κοινό πληρώνει, και θέλει να γελάσει.
Και αν ο Αρλεκίνος σου κλέψει την Κολομπίνα
γέλα, παλιάτσε, κι όλοι θα σε χειροκροτήσουν!
Τους σπασμούς και τους λυγμούς, καν' τους χωρατά
τον στεναγμό και τον πόνο, μια αστεία γκριμάτσα, Α!
Γέλα, παλιάτσε, για τον ραγισμένο σου έρωτα!
Γέλα για την πίκρα, που σου φαρμακώνει τη καρδιά!
Μόλις είδατε ένα μικρό μέρος από μια θαυμάσια ταινία κινουμένων σχεδίων για την όπερα που μπορούμε να απολαύσουμε ολόκληρη σε ξεχωριστή ανάρτηση με τίτλο Όπερα Ιματζιναίρ.
9.Το πρωινό του Καρναβαλιού, Λουίζ Μπονφά
Η συνεισφορά της Βραζιλίας όχι μόνο στο καρναβάλι, αλλά και στη μουσική.
10.Πουλτσινέλα, Ιγκόρ Στραβίνσκι
Ο Πουλτσινέλα, είναι ένας αστείος χαρακτήρας με μεγάλη μύτη, από την ιταλική Κομέντια ντελ Άρτε.
Ο Στραβίνσκι, πάνω στον χαρακτήρα αυτό συνέθεσε το ομώνυμο μπαλέτο, τα κοστούμια του οποίου ζωγράφισε ο Πάμπλο Πικάσο.
Δείτε το σε μια σύγχρονη εκδοχή, με συνδυασμό μπαλέτου και κουκλοθέατρου.
11.Παρέλαση, 1917, Ερίκ Σατί
Από την κομέντια ντελ άρτε εμπνεύστηκε και ο Γάλλος συνθέτης για την δική του Παρέλαση, πάλι με σκηνικά και κοστούμια του Πικάσο.
Δείτε παρακάτω δύο σύγχρονες εκδοχές, εμπνευσμένες πάντα από την αρχική: μια σύντομη και μια ολοκληρωμένη.
12.Φεγγαρίσιος πιερότος, Άρνολτ Σένμπεργκ
Ο Σένμπεργκ, υπήρξε για την σύγχρονη εποχή ότι και ο Μπετόβεν ή ο Μότσαρτ στην εποχή τους.
Άλλαξε ριζικά τον τρόπο σύνθεσης και αντίληψης της μουσικής, έτσι ώστε τίποτα να μην είναι πια το ίδιο.
Είναι περίπου σαν να προσπαθούμε να μιλήσουμε μια γλώσσα, χωρίς να ισχύει καμία λέξη, κανένας κανόνας γραμματικής ή συντακτικού από αυτούς που ήδη γνωρίζουμε.
Η μουσική του για αυτόν τον λόγο φαντάζει ακαταλαβίστικη και δυσνόητη στους περισσότερους ακόμα και σήμερα.
Ο Φεγγαρίσιος Πιερότος, παρ΄όλα αυτά, είναι ένας χαρακτήρας από την παραδοσιακή κομέντια ντελ άρτε, μόνο που η μουσική του διαφέρει πολύ από τα προηγούμενα και αξίζει να της δώσουμε μια ( ή και περισσότερες) ευκαιρία.
