Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Παρίσι, τον Μάιο του 1913 και οι αντιδράσεις του κοινού ήταν εκρηκτικές:
Κάποιοι πετούσαν αντικείμενα στη σκηνή και ούρλιαζαν, με αποτέλεσμα να μην ακούγονται καν οι μουσικοί της ορχήστρας.
Άλλοι πάλι, σηκώνονταν και έφευγαν δυσαρεστημένοι στη μέση της παράστασης, ανάμεσά τους και ο Σαιν-Σανς.
Τέλος, υπήρχαν κι εκείνοι που χειροκροτούσαν και επευφημούσαν τον συνθέτη, μεταξύ των οποίων ο Ραβέλ και ο Ντεμπυσύ.
Τι ήταν άραγε αυτό που προκάλεσε τόσο αντιφατικές αντιδράσεις;
Ένα μπαλέτο διαφορετικό από τα άλλα
 |
| Τα αυθεντικά κοστούμια στο μουσείο V&A |
Αντί για αυτό, είδαν χορευτές ντυμένους με προβιές και φορεσιές πρωτόγονων, να χτυπιούνται εκστασιασμένοι στο έδαφος, θυμίζοντας αρχαίους μύστες σε διονυσιακές λατρείες.
Όσο για τη μουσική... ότι κανόνες υπήρχαν μέχρι τότε, απλά καταρρίφθηκαν.
Ας προσπαθήσουμε να βάλουμε μια τάξη στην αταξία.
Η υπόθεση του έργου
Η υπόθεση του έργου απλά...δεν υπάρχει!
Δεν στηρίζεται σε κάποια ιστορία, θρύλο ή παραμύθι.
Η έμπνευση αντλείται από πρωτόγονες παγανιστικές τελετές που γινόταν τα αρχαία χρόνια στη Ρωσία, κατά τον ερχομό της άνοιξης.
Υπήρχε η δοξασία ότι, για να απεγκλωβιστεί η άνοιξη από τις υποχθόνιες δυνάμεις του χειμώνα και να εγκατασταθεί στη γη, έπρεπε να θυσιαστεί ένα νεαρό κορίτσι.
Αλήθεια, μήπως μας θυμίζει κάτι από τους θρύλους της πατρίδας μας;
 |
| Οι "κόρες" με τα κοστούμια της πρώτης παράστασης του 1913 |
Για διευκόλυνση, θα βρείτε έναν χάρτη ακρόασης με τον τίτλο του κάθε επιμέρους κομματιού.
(*Υπόψιν ότι η μουσική του μπαλέτου αρχίζει το 4.39 λεπτό).
Το μπαλέτο αποτελείται από δυο πράξεις.
Πράξη Πρώτη (Η λατρεία της γης)
Εισαγωγή
Προμηνύοντας την άνοιξη-Χοροί των νέων κοριτσιών
Τελετή της αρπαγής
Η καθιερωμένη επίσκεψη της άνοιξης
Τελετή των φυλών του ποταμού
Η πομπή του σοφού
Ο σοφός
Ο χορός της γης
Πράξη Δεύτερη (Η Θυσία)
Εισαγωγή
Μυστικοί κύκλοι των νέων κοριτσιών
Αποθέωση της κόρης που επιλέχθηκε να θυσιαστεί
Νοσταλγώντας τους προγόνους
Ο χορός της θυσίας
Η Μουσική του μπαλέτου
Ο συνθέτης χρησιμοποιεί μια μεγάλη ορχήστρα με σχεδόν όλα τα όργανα.
Κάποιες φορές παίζουν όλα μαζί, αλλά τις περισσότερες παίζουν σε μικρές ομάδες.
Έτσι, πετυχαίνει μεγάλες αυξομειώσεις στη δυναμική (ένταση), που είναι βασικό χαρακτηριστικό του έργου.
Άλλο βασικό σημείο είναι ότι τα όργανα δεν χρησιμοποιούνται με τον παραδοσιακό τρόπο.
Για παράδειγμα, στην αρχή του έργου ακούγεται μια λαϊκή λιθουανική μελωδία παιγμένη από ένα όργανο που υποδύεται τον αυλό ενός βοσκού.
Θα περίμενε κανείς ένα φλάουτο, όμως ο συνθέτης διαλέγει ένα φαγκότο που παίζει ασυνήθιστα ψηλά, θυμίζοντας με αλλόκοτο τρόπο τον ήχο ενός όμποε!
Σε άλλο σημείο, τα έγχορδα αντί για μελωδίες, όπως συνήθως, παίζουν τον ρόλο των κρουστών.
Γενικά ο Στραβίνσκι στην Ιεροτελεστία της Άνοιξης χρησιμοποιεί την ορχήστρα σαν ένα μεγάλο κρουστό.
Αντί για την μελωδία και την αρμονία, δίνει έμφαση στον ρυθμό, ο οποίος είναι δυναμικός και συνεχώς αλλάζει (π.χ αλλού μετράμε 1,2, αλλού 1,2,3 και πάει λέγοντας).
Υπάρχουν πολλά διάφωνα διαστήματα, δηλαδή ήχοι που ακούγονται σαν να συγκρούονται μεταξύ τους.
Επίσης, αντί για μια τονικότητα χρησιμοποιεί ταυτόχρονα δυο (πολυτονικότητα).
Είναι σαν να έχουμε έναν πίνακα ζωγραφικής που αποτυπώνει δύο ξεχωριστές εικόνες, τη μια πάνω στην άλλη.
Ουφ! Μπέρδεμα!
Όμως, αυτό το αλλόκοτο μπέρδεμα ήταν που έκανε τη διαφορά και άνοιξε νέους δρόμους στη μουσική.
Ακούστε το έργο από την ορχήστρα νέων NEC PHILARMONIA, όπου διακρίνονται καθαρά τα όργανα που παίζουν κάθε φορά.
Ώρα για κινούμενα σχέδια
Παρακάτω θα βρείτε δυο εκπληκτικά βιντεάκια για το μπαλέτο με κινούμενα σχέδια και πολύ χιούμορ.
Είναι στα Αγγλικά, αλλά λένε περίπου όσα μάθαμε πιο πριν.
Η αυτόματη μετάφραση μπορεί να βοηθήσει.
"Ιεροτελεστία της Άνοιξης" από το Classics Explained
"Το μπαλέτο που προκάλεσε εξέγερση" από το Ted-ed
Ίσως να σας ενδιαφέρουν και αυτά: